Analiza miasta cz. 9

W mieście średniowiecznym widzimy więc te pięć czynników oddziaływujących twórczo, a mniej więcej jednocześnie, na jego rozwój: 1) warunki przyrodzone, 2) warunki gospodarcze, 3) czynnik warowności, 4) czynnik komunikacji, 5) czynnik prawny. Ponad nimi i równocześnie z nimi działa szósty czynnik – kompozycji urbanistycznej i architektonicznej, o którym wyżej była mowa.

Wspomniane czynniki działają w miastach, które poddajemy analizie bądź wszystkie jednocześnie, bądź w pewnych grupach. Działanie ich w poszczególnych miastach i w różnych czasach jest niejednolite. Różne układy tych sił, działających na tak złożony organizm, jakim jest miasto, powodują jego różnolite kształtowanie się w konstrukcji i w formie. Dla zbadania rysów zasadniczych miasta i dla przeprowadzenia analizy wyjaśniającej kierunek i stopień działania tych czynników, przedstawmy sobie dwa skrajne typy miasta: pierwszy – to miasto, powstające pod wpływem wszystkich lub też niektórych z wymienionych pięciu czynników, bez żadnego wpływu szóstego czynnika koordynującego lub z jego wpływem fragmentarycznym 5 drugi – to miasto, które od pierwszej chwili swego powstania znajduje się pod wpływem koordynującego czynnika kompozycji urbanistycznej, który harmonizuje wszelkie wpływy pięciu pierwszych czynników, działających od razu lub kolejno w czasie i przestrzeni w rozwoju organizmu urbanistycznego.