Czynnik gospodarczy cz. 1
II. Czynnik gospodarczy obejmuje te podstawy przyrodzone i warunki techniczne, na jakich rozwija się istnienie ludności miasta w znaczeniu gospodarczym. Z jednej strony działają tu wpływy, wynikające z czynnika warunków przyrodzonych (omówionych wyżej), z drugiej — warunki, stworzone mocą, umysłem i ręką człowieka na terenie miasta i w jego okolicy. Będą to przede wszystkim rożnego rodzaju dzieła techniczne. Czynnik gospodarczy rozwija się na podłożu warunków przyrodzonych, czerpiąc bogactwa ziemi, jak materiały budowlane, rudy, minerały oraz wodę do picia i dla celów przemysłowych, korzysta z łąk i urodzajnej gleby dla celów uprawy rolnej i ogrodniczej, czerpie budulec z lasów, otaczających miasto itp. Dzieła ręki ludzkiej w różnych kierunkach techniki dokonywane, dostosowują warunki przyrodzone do potrzeb miasta: reguluje się rzeki, przekopuje kanały spławne i odwadniające lub zasilające wodą pola uprawne, ujarzmia się wodę, czerpiąc z niej siłę napędową dla młynów, tartaków i innych urządzeń przemysłowych. Właściwości lecznicze wód źródlanych lub pobliskiego jeziora czy morza, duża ilość dni pogodnych w ciągu roku, obfitość światła słonecznego stworzą nieraz podstawę gospodarczą istnienia miasta. Przy tym dodatnia pod względem krajobrazowym sytuacja i ładne otoczenie miasta będą tu w znacznym stopniu współdziałać z rozwojem gospodarczym osiedla.