Czynnik kompozycji urbanistycznej cz. 6

Czynnik kompozycji urbanistycznej działa w rożnych epokach kultury w sposób analogiczny — podporządkowuje bardzo nieraz rozbieżne wpływy innych czynników pewnej ogólnej idei konstrukcyjnej i z niej wysnuwa właściwą formę. Krystalizuje się on bądź jako indywidualny wynik twórczej pracy jednostki, bądź jako produkt pracy zbiorowej szeregu ludzi lub nawet pokoleń. W jednych epokach przeważa pierwszy objaw, w innych drugi. Niektóre okresy kultury wytwarzają po pewnym czasie ogólnie przyjęte typy założeń miejskich. Stanowią one wynik poszukiwań i wszechstronnych doświadczeń, prowadzonych w przeciągu długich okresów, i reprezentuje w najdoskonalszej nieraz formie wpływy wyników twórczych swojej epoki. Spotykamy je na obszarach całej Europy 1 w przylegających częściach Azji oraz Afryki północnej, a następnie – w wieku XVIII i XIX — i w Ameryce. Przytoczymy tu następujące przykłady:

1.  Typ prostokątnego, opartego na skrzyżowaniu dwóch arterii, względnie szachownicowego, planu antycznego miasta greckiego i italskiego. Jest on wynikiem długotrwałej ewolucji urbanistycznej. Przybiera formę ostateczną w czasach działalności znanego architekta Hippodamosa w wieku V przed N. Chr. i, dzięki temu, jest jemu przypisywany.