Czynnik komunikacji cz. 2

Natomiast stoi on nieraz w sprzeczności z czynnikiem warowności, dla którego właśnie utrudnienie komunikacji jest sprawą wielkiego znaczenia. Warunki przyrodzone, a mianowicie sytuacja geograficzna miasta, stanowi podstawę, na której rozwijają się różnorodne potrzeby komunikacyjne. Od najdawniejszych czasów, nawet przy niskim poziomie cywilizacyjnym, istniały w Europie trakty o dużym znaczeniu handlowym i strategicznym. Połączenie brzegów śródziemnomorskich Francji z brzegami Atlantyku, przejścia przez Alpy, trakty z zachodu na wschód i z południa na północ w krajach środkowej Europy, pokrewne kierunki komunikacyjne, prowadzące przez obszary Polski w jej dawnych, najszerszych granicach, a w szczególności trakty, łączące wnętrze państwa z Bałtykiem i z morzem Czarnem, stanowią sieć komunikacji lądowych 1 rzecznych, na której rozwinęły się w czasach późniejszych w miarę rozwoju cywilizacji i postępu gospodarczego, najwybitniejsze linie komunikacyjne różnego rodzaju. Rozsiadły się miasta, warownie i wzniosły się zamki i nowożytne strażnice strategiczne, strzegące tych najważniejszych arterii życia europejskiego.