Warunki

I. Czynnik warunków przyrodzonych wynika z tych wpływów, jakie wywiera przyroda w miejscu obranym na założenie osiedla. Położenie geograficzne, podstawowe warunki geologiczne i topograficzne, ilość i jakość wód, klimat itp. Badania te zaczynamy w granicach najszerszych, określając warunki geograficzne, w jakich znajduje się teren analizowanego miasta. Bliskość innych osiedli miejskich lub wiejskich, sytuacja w stosunku do linii komunikacyjnych lądowych i wodnych i ich zasięg stanowią zespół wpływów, działających u samej podstawy powstania i rozwoju miasta. Również ważne są studia geologiczne i topograficzne. Pierwsze wykażą ustrój i rodzaj pokładów, na których wznosi się miasto, wyjaśnią obecność materiałów budowlanych jak: kamień, glina, żwir i piasek, oraz cennych rud, minerałów i źródeł leczniczych. Drugie wykazują rzeźbę terenu, tj. jeden z najważniejszych czynników naturalnych w budowie miasta, określają układ wód różnego rodzaju, terenów zalewowych i bagien, łąk, pól uprawnych i lasów. Badania meteorologiczne, określające klimat, dotyczą opadów atmosferycznych, temperatury, kierunków i nasilenia wiatrów, ilości światła i słońca. Badania powyższe wiążą się ściśle z określeniem wartości estetycznych sytuacji i terenu miasta lub jego fragmentów. Wartości te, często pomijane w dobie obecnej, w ubiegłych epokach odgrywały nieraz rolę bardzo znaczną i stanowiły podstawę działania, omawianego niżej, czynnika mocy i twórczości człowieka, w postaci kompozycji urbanistycznej i architektonicznej.

Jest to więc zespół tych warunków, sił i wpływów przyrody, które działają w sposób ciągły przez cały czas istnienia miasta i nie ulegają wcale, lub w małym bardzo stopniu, zmianom, spowodowanym przez wysiłek umysłu i rąk ludzkich. Za przykład tych zmian możemy uważać sztuczne kierowanie biegu rzek, osuszanie bagien, prowadzenie kanałów, wielkie roboty ziemne, zmieniające układ naturalny terenu itp.