Podkłady pod jezdnię

Autor: | Opublikowane w Nawierzchnia drogi Brak komentarzy | Tagi:

Uwagi ogólne

Rodzaje pokładów i sposoby ich wykonania są te same jak na drogach, tylko pewne rodzaje są częściej używane, a grubość bywa znaczniejsza jak na drogach.

Na ogół bowiem w ulicach porusza się większa ilość pojazdów. Ciężary tych pojazdów, ciężar ładunku i ciężar własny rosną z roku na rok. Wstrząśnienia, jakie ciężkie a szybkie samochody wywołują w nawierzchni, która idealnie gładką być nie może, przenoszą się przez grunt na budynki oddziaływując szkodliwie na ich trwałość.

Z drugiej strony rozkopy w ulicy dla rozmaitych robót około przewodów komunikacyjnych wykluczają prawie użycie niektórych rodzai pokładów.

Dlatego pewne rodzaje nadają się osobliwie na pokłady uliczne i ogółem grubość warstwy pokładowej bywa większa niż na drogach.

Nawierzchnie uliczne u nas, niemal powszechnie, nie były dawniej budowane na obecne ciężkie pojazdy i ich znaczne prędkości, nie są przez to dziś odpowiednio wytrzymałe głównie dlatego, że pokłady mają za słabe  co do rodzaju i grubości, gdyż je zbył ściśle wzorowano na drogach.

Pokłady daje się dzisiaj bardzo silne, gdy w ulicach ruchliwszych przebudowuje się nawierzchnie. Dzieje się tak w naszych miastach wielkich i w średnich. Ale i w mniejszych miastach przezorniej jest wykonać pokład silniejszy w pewnych ulicach, gdyż mogą powstać zakłady przemysłowe, używające do transportu samochodów. Niełatwa to sprawa do rozstrzygnięcia i zależy od trafnego, rzutkiego rozważenia warunków miejscowych.

Również nie ma recept bezwzględnie dających się stosować jaki rodzaj pokładu i gdzie użyć go można. I o tym rozstrzygają w pierwszej linii stosunki miejscowe.

W krótkim przeglądzie niektórych pokładów zaznaczona będzie ich stosowalność w ulicach, zalety i ich wady.

Pokład piaskowy

Bruk kamienny wykonywano pierwotnie i później przez długi okres przeważnie na pokładzie piaskowym, 15 – 20 cm grubym, starając się przez silne zlewanie zagęścić piasek, a przez silne ubijanie kamieni tak je wcisnąć w ten piasek, aby nie mogły się poruszać. Myśl zdawała się trafna, bo piasek ubity i zlany wodą staje się istotnie nieściśliwy i nie osiada się dalej, a kamień silnie wtłoczony powinien siedzieć w nim mocno.

Tymczasem w miastach grunt uliczny jest poryty wielokrotnie, podłużnie i poprzecznie, nie da się przez to pokładu piaskowego tak zamknąć, aby nie uciekał w szczeliny gruntu unoszony tam przez wodę przesączającą się przez nawierzchnię. Utrzęsanie natomiast mechaniczne wywołane ruchem tylko wyjątkowo może powodować znikanie ziarn piasku. W rzeczywistości więc nie można liczyć na nieściśliwość, na nieusuwanie się pokładu piaskowego.

Pokład piaskowy ustąpił w ulicach miejsca silniejszym pokładom i jako pokład samoistny bywa wyjątkowo wykonywany. Natomiast jako warstwa odwadniająca i warstwa pośrednia czyli wyrównywająca bywa powszechnie stosowany.

Pokład kamienny

Pokład kamienny układany tworzą trzy warstwy: najniższa piaskowa, jako odwodnienie – stąd zmienna jej grubość – i jako odgrodzenie od podtorza, kamienna wałkowana o rozmaitej grubości i żwirowa dla wyrównania, 5 najwyżej 10 cm gruba. Wyrównanie do przepisanego przekroju poprzecznego może być tak staranne, że proponują pokłady kamienne dawać pod asfalt ubijany zamiast pokładu betonowego. Te trzy warstwy dobierać się dają swobodnie odpowiednio do rodzaju gruntu, do rodzaju wierzchniej powłoki, do natężenia ruchu ulicznego i do rodzaju materiałów z jakich pokład będzie utworzony. Pokład kamienny przez to dostosowuje się łatwo do rozmaitych warunków.

Kamień użyty tak do warstwy kamiennej jak i żwirowej może pochodzić ze skał mniej twardych – słabsze piaskowce, wapienie. Wykonanie jest łatwe, dość szybkie, a koszt gotowego pokładu niewysoki. Woda przesącza się przezeń bez wielkich trudności. Wskutek zmian temperatury nie wykonuje ruchów, ponieważ składa się, ogólnie go rozważając, z niewielkich części kamiennych między którymi puste malutkie przestrzenie są nieuniknione.

Pokład uszkodzony, zerwany, naprawia się szybko i łatwo tym materiałem, który z niego wydobyto. O ile łatę taką starannie ubito z pewnym nadmiarem na osiadnięcie, nie psuje ona jednolitości pokładu. Ta właściwość jest dużą zaletą wobec rozkopów około przewodów konsumpcyjnych i komunikacyjnych.

Tory tramwajowe układa się, o ile tylko rodzaj bruku na to pozwala, na pokładach kamiennych.

Dlatego to pokłady kamienne są tak rozpowszechnione na drogach i dlatego też i w ulicach daje się im zawsze pierwszeństwo przed innymi rodzajami pokładów.

Pokład betonowy

Podkład betonowy to pokład z cementu portlandzkiego. Układa się na nim bruki kamienne naturalne i sztuczne, asfaltowe i drewniane.

Beton jest pokładem silnym, jeśli stosunek mieszaniny jest dobry i grubość warstwy dostateczna. Bruki jednak są od niego wytrzymalsze.

Dalszą zaletą to zupełna dowolność rzutu poziomego – ostre kąty, wąskie pasy – bez ujmy dla mocy i gładkość powierzchni dowolna, bo aż do wyszlifowania.

Natomiast wadą jest duży współczynnik rozszerzalności co działa szkodliwie na powłokę z asfaltu ubijanego, mniej lanego. Dalej przenoszenie jako monolit wstrząśnień, a wreszcie co najważniejsze, trudność naprawy zerwanej części. Część taka, a do jej naprawy musi się użyć zupełnie świeżych materiałów, nie zwiąże się z całą płytą w bezwzględną jak pierwotnie całość. Pokład otrzymuje słabe miejsce, jeżeli rozkopy powtarzają się częściej i jeśli do nich dołączą się pęknięcia, rysy, wartość pokładu znacznie się obniża. Nie nadaje się wreszcie do ulic z torami tramwajowymi.

Płyta betonowa jest pokładem drogim. W związku przez to z poprzednimi uwagami nasuwa się wniosek, że pokłady betonowe należy stosować ostrożnie. Dobrymi bywają tam, gdzie rozkopy jezdni są prawie wykluczone.

Podkład żelbetowy

Podkłady żelbetowe wykonywane bywają w ten sposób, że w płycie betonowej osadza się jedną lub dwie siatki druciane. Jedna siatka siedzi najczęściej pośrodku płyty. Gdy dwie, to jedną umieszcza się bliżej spodu, drugą bliżej wierzchu płyty. Ciężar siatki wynosi od 2 do 8 kg na 1 m2. Są to pokłady najsilniejsze ale zarazem najdroższe.

Odwodnienie

Odwodnienie podkładów wykonuje się tak, jak na drogach. Wyloty sączek lub drenów uchodzą do namulników wpustów kanałowych w miastach skanalizowanych, w innych do rowów przydrożnych.

Rodzaje spotykanych na jezdniach powłok wierzchnich są następujące:

– żwirówki zwykłe i węglowodorowe,

– bruki kamienne z  kamieni naturalnych, sztucznych wypalanych i betonowych,

– bruki drewniane z drzewa miękkiego i  twardego,

– bruki asfaltowe lane, ubijane i z płytek prasowanych,

– bruki żelazne.