Znaczenie krawężników w nawierzchni drogowej
Krawężnik jest pierwszorzędnym elementem w nawierzchni ulicznej.
Tworzy on przede wszystkim doskonale widoczną, ostro rysującą się linię na powierzchni ulicy, wpływa przez to na jej wygląd. Wygląd ulicy zyskuje, gdy linie krawężników biegną spokojnie, płynnie, w sposób ciągły, a traci, gdy krawężnik leży w załamaniach lub w krzywiznach nieporządnie założonych.
Krawężnik jest dalej tą częścią składową nawierzchni, która ulega najmniej zużyciu, gdyż zasadniczo ruch się po nim nie odbywa. Jest więc częścią najmniej narażoną na wymianę, najdłużej zachowującą swe pierwotne położenie. Tworzy przez to w ulicy wybitną linię stałą.
Tak jezdnia jak i chodnik ulegają szybszemu zniszczeniu niż krawężnik, jezdnia w silniejszym, chodnik w słabszym stopniu. Częściej przez to bywają naprawiane, przy czym krawężniki jeżeli położone zostały umiejętnie, prawidłowo, są owymi liniami stałymi, według których naprawy te się wykonuje. Co więcej, tak nawierzchnie jezdni jak i chodników wymieniane bywają, zastępowane innymi, lepszymi materiałami. Żwirówka zwykła ustępuje miejsca brukowi kamiennemu o mniejszym średnim pochyleniu poprzecznym, bruk kamienny asfaltowi o jeszcze mniejszym pochyleniu.
Wtedy zasadniczo nie zmienia się położenia krawężników, jeżeli ono było dobrze obmyślane, lecz do krawężników dostosowuje przekrój poprzeczny, to Jest zmienia, z reguły obniża, położenie wysokościowe osi jezdni.
Wedle usytuowania i wysokości wierzchu krawężnika zakłada się chodnik, w spadku poprzecznym ku niemu, a tym samym wyznacza linię przecięcia się chodnika z frontową płaszczyzną pionową realności. Linia ta ustala położenie wysokościowe progów i stopni drzwi wchodowych, progów bram wjazdowych, okienek piwnicznych, świetlni piwnicznych itd.. Linii tej więc nie wyznacza się wedle wysokościowego położenia osi jezdni.
Przez to nie oś jezdni jest niweletą uliczną, lecz przednie górne naroże krawężnika, jego widoczna wolna krawędź. Rzecz ma się tu odmiennie niż na drogach.
Wyznaczenie niwelety ulicznej przez krawężnik jest konieczne szczególnie tam, gdzie oś jezdni i jej najwyższy punkt nie są identyczne. Najwyższe wzniesienie jezdni przesuwa się niekiedy w bok w ulicach, w których z jakichkolwiek powodów jedna strona ulicy jest wyżej lub niżej położona od drugiej. Wtedy najwyższy punkt wskutek jednostronnego spadku poprzecznego lub wskutek nierównych długości tego spadku wypada gdzie indziej niż oś jezdni.
Również na odgałęzieniach i skrzyżowaniach czyli na węzłach ulicznych, leżących w nieco większych spadkach, a osobliwie na placach w takich spadkach tylko obwiednie krawężniki zdolne są ściśle wyznaczyć niweletę.
Staranne przez to obmyślenie i ustalenie położenia krawężników sytuacyjnie i wysokościowo przyczynia się do porządnego wyglądu powierzchni ulicznej, ułatwia na niej różne roboty i upraszcza pracę inżyniera.
W naszych średnich i małych miastach ułożenie krawężnika w każdej ulicy zaleca się nadzwyczajnie. Jeśli bowiem – nawet w jednej, oderwanej ulicy – ułożony zostanie krawężnik na podstawie zdjęcia ulicy, planu jej sytuacyjnego z wkreślonymi liniami regulacyjnymi i na podstawie przekroju podłużnego, to tym samym położono w ulicy stałą wyraźną, wszystkim zrozumiałą linję w przestrzeni, to jest w poziomie i w pionie. Według niej całe gospodarstwo drogowe łatwo prowadzić już tylko przy pomocy prostych narzędzi : metra, taśmy i libelli. Według krawężnika kontroluje się i poprawia przekrój poprzeczny jezdni i chodników, wyznacza linie frontowe budowlane dla ogrodzeń i budynków, zakłada progi i stopnie bram wjazdowych i drzwi wchodowych. Zwłaszcza wyznaczanie linii frontowych jest ważne, gdyż w Polsce dotąd rzecz publiczna uważana jest za „res nullius”, za rzecz niczyją i każdy niemal sąsiad gotów jest choćby o parę centymetrów posunąć się w ulicę, zająć rzecz nieswoją.
Wyznaczanie zaś linii frontowych wobec braku stosownych planów, braku dobrych, bliskich punktów stałych nawet dla inżyniera czy miernika nie jest sprawą prostą. Krawężnik dla każdego – dla właściciela, majstra murarskiego, dróżnika, drogomistrza i technika drogowego czy budowlanego – daje doskonałą w każdym kierunku orientację. Umiejętne kładzenie przez to krawężników o regularnych przekrojach jest znakomitym środkiem dla gospodarki ulicznej i dla obrony jej i nie powinno być nigdzie, w najmniejszej uliczce, nawet fragmentami zaniechane. Tym bardziej powinno to mieć miejsce w miastach, które własnych sił technicznych nie mają.