Porównanie rodzai dużych kamieni brukowych

Autor: | Opublikowane w Nawierzchnia drogi Brak komentarzy | Tagi: mowa kamieni, nawierzchnia drogowa z kamienia

Skała. Pytanie jaki kształt, wymiary i obrobienie kamieni jest najodpowiedniejsze znajduje odpowiedź najpierw w rodzaju skały. Im skała jest miększa tym wymiary kamienia głównie jego wysokość muszą być silniejsze.

Kamieniom wyrobionym z twardych skał nadaje się mniejsze wymiary przede wszystkim wysokość, przez co nie obniżając ich własności zmniejsza się ich ciężar na jednostkę powierzchni bruku, zatem maleją koszty przewozu, bez nadmiernego powiększania kosztów obróbki, rosnącej w miarę zmniejszania się objętości kamienia.

Skały twarde wygładzają się pod działaniem ruchu ulegając jakby szlifowaniu. Dlatego im gatunek twardej skały silniej staje się gładszy, tym mniejszą ma otrzymać szerokość. Na silniejszych pochyleniach podłużnych należy używać kamieni węższych.

Na koniec im ruch uliczny żywszy, tym wysokość kamieni ma być większa, tym obróbka ich ścian bocznych i podstawy staranniejsza, aby przyleganie kamieni wzajemne miało miejsce na dużej powierzchni i w jak najlepszy sposób, aby przez tę szczelność wzmocnić stałość całego bruku.

Wysokość. Pokład piaskowy, jak o tym była mowa, jest bezwarunkowo nieodpowiedni dla silnego i ciężkiego ruchu. Kamienna warstwa bruku przez to ma leżeć na pokładzie innego rodzaju, kamiennym czy betonowym, odpowiedniej grubości wobec czego grubość samej tej warstwy może być nieco zmniejszona. Większą wysokość kamieni brukowych uzasadniano tym, żeby kamienie mimo ścierania długo trwały, długo leżały bez wymiany, aby nie robić częstych wydatków na koszty robocizny.

Doświadczenie wykazało, że każda choćby najstaranniej wykonana nawierzchnia wskutek ruchów wewnętrznych, drobnych zmian we wzajemnym położeniu kamieni, pochodzących z różnych przyczyn, jak uderzenia ruchu, zmiany temperatury, wskutek rozkopów a głównie wskutek wyokrąglania się głów, występującego u większości kamieni, staje się przykra dla ruchu wcześniej, zanim kamień zetrze się o parę centymetrów.

Z wymiarem wysokości kamieni nie schodzi się poniżej pewnych granic. Nie tylko, jak o tym na wstępie była mowa, przez wzgląd na wytrzymałość kamienia, lecz też z tego powodu aby kamienie w bruku mimo pewnych nierówności ścian przylegały do siebie jak największymi powierzchniami.

Dobór rodzaju skały, dobór wysokości kamieni, rodzaju i grubości pokładu, ewentualne sadzenie na cementowej zaprawie i zalewanie stosug pozwalają zawsze tak wzajemnie dobrać te składniki, że całość wypadnie tak silna jak tego wymaga ruch. Nie wysokością przez to jedynie kamieni moc całości się osiąga.

Moc tę zwiększa bardzo znacznie staranne obrobienie wszystkich ścian. Nierówno obrobiona głowa powoduje podskoki pojazdów czyli zwiększa uderzenia ruchowe. Ściany boczne silnie wybrzuszone lub z guzami nie pozwalają na szczelne ułożenie kamieni; stosugi muszą być szerokie. A wtedy następuje szybsze niszczenie krawędzi i naroży. Zwiększa się tez hałas, sprawiany pojazdami. Staranna obróbka podraża silnie koszty wytwórcze, ale pozwalając użyć kamieni o mniejszej wysokości, obniża poważnie koszty przewozu, co niewątpliwie przy nieco większych dalekości ich transportowych wyrównuje wyższą cenę. A też i brukarz łatwiej i szybciej układa bruk z takich kamieni, co daje pewne oszczędności w robociźnie.

Szerokość. Kamień brukowy pochodzący ze skały nie wyślizgującej się pod ruchem mógłby być bardzo szeroki. Wtedy przez zmniejszenie ilości stosug powierzchnia bruku stawałaby się gładsza. Nadto z kamienia szerokiego, gdy się zużyje, da się wyrobić kamień o mniejszych wymiarach.

Natomiast im kamień jest szerszy, tym mniej bezpiecznie odbywa się ruch, zwłaszcza na znaczniejszych pochyleniach i podczas okresów śliskiego stanu nawierzchni, tym wreszcie trudniej wydobyć w niektórych łomach dużą ilość sztuk.

I w tym kierunku doświadczenie podało dla kamieni dużych, przede wszystkim dla pieńków podłużnych jako dopuszczalne maximum szerokości 15 do 16 cm, jako minimum 9 do 10 cm, jedno i drugie ze względu na ruch zaprzęgowy. Dla ruchu bowiem samochodowego dobry i wskazany jest bruk możliwie gładki, bez żadnych stosug. O ile ruch ten zapanuje w przyszłości bezwzględnie – a nie wydaje się to rzeczą wykluczoną – to i w naszych warunkach klimatycznych bruki z płyt mogłyby znaleźć zastosowanie.

Wadą zbyt wąskich kamieni jest wyższa cena jednostkowa od sztuki lub od 1 m2. Po pierwsze bowiem przy obróbce odpada dużo sztuk nie udałych i zepsutych, po drugie obróbka drożeje w miarę zmniejszania się powierzchni ścian czyli w miarę zmniejszania się objętości kamienia.

Długość. Stosugi równoległe do osi jezdni są niebezpieczniejsze dla kamieni, dla całości ich głowy od stosug poprzecznych, gdyż koła pojazdów przetaczają się po całej ich długości. Długość kamieni przez to powinna by być jak największa, o ile tylko zezwala na to moc skały, aby liczbę tych stosug zmniejszyć w każdym rzędzie.

Jednakowa długość wszystkich sztuk podraża poważnie koszty wyrobu; nie da się wtedy wyzyskać w kamieniołomie materiału w zupełności i część jego niszczeje. Nie jest też bynajmniej konieczne, aby wszystkie kamienie posiadały jednakową długość. Kamienie rozmaitej długości, w pewnych szerokich granicach, łatwiej więc taniej w łomie wyrobić. Nie tworzą tez one następnie dla brukarza najmniejszej trudności przy układaniu; łatwo dobiera on tak sztuki, aby wytworzyć wiązanie bez zarzutu.