Cel, kształt i wymiary krawężników

Cel

Przeznaczeniem krawężników jest oddzielać jezdnię od chodników przez utworzenie stopnia i dać ścianę dla ścieku. Z tych powodów krawężnik wypadałby dosyć wysoki. Ponieważ jednak ma być łatwy i wygodny do przekraczania przez przechodni, nie może jego wysokość być zbyt duża. A że ten wzgląd jest ważniejszy, niż rola zatrzymania pojazdów i ściany ściekowej, przez to wysokość stopnia utworzonego przez krawężnik nie ma bezwarunkowo wynosić więcej jak średnia wysokość stopnia schodowego, to jest około 0,15 m. I taki próg jest nieco za wysoki, gdyż inaczej stąpa się po schodach, po szeregu stopni schodowych, a inaczej idąc po równym przekracza przeszkodę wygodnie krokiem, bez potrzeby podnoszenia nóg jak na schodach. Stąd wysokość 10 – 12 cm jest lepsza. Stosowana w niektórych miastach wysokość 8 cm jest nieco za mała, gdyż o stopień za niski przechodnie się potykają niejako go lekceważąc. Bardzo przykre szczególnie dla dzieci i osób wiekowych lub słabych są krawężniki 20 cm wystające ponad ściek.

Kształt i wymiary

Kształt i wymiary bywają bardzo rozmaite.

Krawężnik nie ma służyć do chodzenia, dlatego powinien być jak najwęższy. Najbardziej twarda skała szybko się wytrze, jeśli po niej będzie się odbywać ruch. A że krawężnik jest elementem nawierzchni drogim otrzymuje oszczędne wymiary w swym przekroju poprzecznym. Jednak poniżej pewnych minimów zejść nie można: w szerokości wierzchu dla odporności, dla wytrzymałości przeciw zniszczeniu, w szerokości podstawy i w wysokości dla należycie silnego osadzenia.

Rozmaite kształty ująć można w cztery typy krawężnikowe:

1. wąski a wysoki bez podmurowania,
2. średnich wymiarów, około 30 cm wysoki, bez podmurowania,
3. wąski i niski na podmurowaniu,
4. szeroki a niski na podmurowaniu.

Krawężniki wąskie a wysokie powinny być bardzo wysokie do 40 cm, aby się nie przewracały pod wpływem z jednej strony jezdni, z drugiej chodnika, cisnących pod obciążeniem w przeciwnych kierunkach. Są one odpowiednie na podrzędnych chodnikach lub deptakach, gdy się je przy tym otrzymuje niedrogo.

Krawężniki średnich wymiarów o ile wymiary te nie przyjęto za skąpo, są w powszechnym użyciu. Aby krawężniki średnie silnie siedziały, nie przechylały się ku jezdni, muszą mieć pełne wymiary; nie mogą być podcięte o częściowej tylko podstawie.

Krawężniki wąskie i niskie na podmurowaniu są polecenia godne dla miast zasobniejszych, dla ulic ruchliwszych, gdyż wyrabiane być powinny tylko z skał twardych, jak granity, niektóre wapienie itd..Mają tę zaletę, że siedzą pewnie i nie mogą być z pierwotnie nadanego im położenia wyważone lub przesunięte.

Ostatni wreszcie typ krawężników szerokich i niskich uważa się za ozdobny, a w naszych warunkach i za zbytkowny, który kładzie się wzdłuż szerokich chodników najruchliwszych ulic w miastach wielkich. Krawężniki takie wyrabiane tylko z skał twardszych (granit, marmur) należą do najdroższych. W naszych wielkich miastach stosują je też dlatego tylko wyjątkowo.

Długość sztuk zależy od materiału, z którego krawężnik wykonano. Mierzy się ją po przedniej górnej krawędzi.

Krawężniki kamienne bywają zazwyczaj rozmaitej długości w pewnych granicach. Żądanie, by sztuki wszystkie były równej długości, podrożyłoby znacznie koszty produkcji. Oczywiście, że ciąg  (tok krawężnika) ułożonego z sztuk rozmaitej długości, zwłaszcza gdy te długości są niewielkie, nie przedstawia się oku tak ładnie jak tok z sztuk sobie równych, jednakiej wszystkie długości, osobliwie gdyby długość ta była duża.

Długość krawężników kamiennych obraca się w granicach od 0,70 do 2,00 m. to jest do długości praktycznej ze względu na wytrzymałość (dłuższe łatwo się łamią ) i ze względu na ciężar przy transportach i układaniu przez robotników. Średnio długość sztuk prostych powinna wynosić 1,50 m, łukowych 1,00 m.

Krawężniki betonowe wyrabia się w równych sztukach 0,70 do 1,20 m. długich.

Sztuki powinny mieć czoła gładkie i równe, aby przy osadzaniu przypierały tymi czołami dobrze do siebie. Czoła obrobione podnoszą cenę jednostkową. Tok krawężnika ponadto nie przedstawia się ładnie. Sposoby łączenia krawężników przeważnie zostały też zaniechane, gdyż i bez tego każda sztuka z osobna powinna być silnie osadzona. Łączenie sztuczne sięga przy krawężnikach niskich przez całą ich wysokość, przy wyższych około 12 cm od wierzchu.

Wielka rozmaitość w różnych typach krawężników nie jest uzasadniona. Czy bowiem w pewnym typie szerokość podstawy będzie o 2, 3 czy 4 cm większą lub mniejszą, czy przednie pochylenie będzie o stosunku 10:1 czy 12:1, itp., to są drobiazgi bez żadnego znaczenia dla istoty rzeczy. Natomiast takie drobne różnice są bardzo niedogodne dla producenta, a też i dla zarządów miejskich jako nabywców. Wytwórca nie może bowiem produkować na zapas, kupujący zaś po zamówieniu czeka długo na wyrób. Są to główne niedomagania handlowe wielkiej takiej rozmaitości prócz innych, o których będzie mowa przy kamieniach brukowych.